Czy istnieje możliwość podziału wspólnoty gruntowej?
Udziałowcy ujawnieni w ewidencji gruntów są znani z imienia i nazwiska oraz są obecni. Wszyscy wyrażają wolę przeznaczenia terenu pod zabudowę, następnie sporządzenia planu miejscowego, podziału i zbycia. Wspólnota nie posiada utworzonej spółki. Prace w celu sformalizowania władz wspólnoty są w trakcie realizacji.
Czy w przypadku, gdy jedna z osób (udziałowców) nie żyje spółka może zostać powołana?
Czy następnie spółka może podejmować decyzje w sprawach wspólnoty?

W świetle obowiązujących przepisów prawa, brak jest możliwości podziału wspólnoty gruntowej. Spółka powołana przez udziałowców wspólnoty jest uprawniona do prowadzenia jej spraw po zatwierdzeniu statutu spółki przez wójta.
Sprawy wspólnot gruntowych reguluje ustawa z dnia 29 czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz. U. Nr 28, poz. 169 z późn. zm.) - dalej u.z.w.g. Zgodnie z art. 14 u.z.w.g., do sprawowania zarządu nad taką wspólnotą i do właściwego jej zagospodarowania, osoby uprawnione do udziału we wspólnocie powołują spółkę w drodze uchwały podjętej na ogólnym zebraniu, większością głosów uprawnionych do udziału we wspólnocie przy obecności przynajmniej ich połowy. Tym samym nie jest wymagana zgoda wszystkich członków wspólnoty na powołanie spółki. Jeżeli udział zmarłego udziałowca nie jest decydujący dla ważności uchwały powołującej spółkę, nie ma przeszkód aby została ona powołana przed dniem ustalenia jego następców prawnych w drodze stwierdzenia nabycia spadku.
Sprawami spółki kieruje i reprezentuje ją na zewnątrz – zarząd, wybrany przez członków spółki spośród siebie, zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy udziałowców. Brak następcy prawnego jednego udziałowca spółki przy dokonywaniu wyboru nie ma więc wpływu na prawidłowość trybu powołania zarządu. Jeżeli statut spółki zostanie zatwierdzony przez wójta, a skład zarządu zgłoszony do ewidencji gruntów, może on działać za spółkę w sprawach wspólnoty gruntowej.
Obrót gruntami wchodzącymi w skład wspólnoty gruntowej jest jednak ograniczony do tego, który jest przewidziany wyżej przywołana ustawą. W myśl art. 1 u.z.w.g., wspólnoty gruntowe nie mogą być dzielone pomiędzy uprawnionych do udziału w tych wspólnotach. Natomiast w myśl art. 26 u.z.w.g., rozporządzenie gruntami wspólnoty może nastąpić wyłącznie poprzez ich zbycie, zamianę lub przeznaczenie na cele publiczne lub społeczne i to tylko za zgodą właściwego wójta (burmistrza, prezydenta miasta), z tym że w razie sprzedaży, gminie przysługuje prawo pierwokupu. Podział wspólnoty gruntowej może nastąpić wyłącznie w razie objęcia jej gruntów scaleniem, za zgodą bezwzględnej większości osób uprawnionych do udziału w tej wspólnocie.
Tak więc nie jest w ogóle możliwe podjęcie decyzji przez ogólne zebranie członków o zmianie przeznaczenia gruntów wchodzących w skład wspólnoty gruntowej na cele budowlane. Zebranie może zdecydować natomiast o likwidacji wspólnoty poprzez sprzedaż gruntów wspólnoty, dokonaną poszczególnymi działkami wymienionymi w ewidencji gruntów. Dalszy podział geodezyjny takich działek, dopóki stanowią one wspólnotę gruntową nie może zostać dokonany.

Michał Behnke