Skargę do Trybunału wniosło dwoje obywateli rosyjskich, byłych właścicieli działki i zbudowanego na niej domu w miasteczku położonym niedaleko Moskwy. W 2003 r. nieruchomość skarżących została wywłaszczona przez lokalne władze na cele budowy bloku mieszkalnego. Inwestycja została wykonana przez prywatnego inwestora, a zgodnie z umową inwestycyjną pomiędzy inwestorem a gminą 95% zbudowanych mieszkań miało przypaść inwestorowi, a 5% miało wejść do zasobu mieszkaniowego gminy. Skarżącym zaproponowano odszkodowanie i lokale socjalne, ci uznali jednak, iż wysokość odszkodowania jest zaniżona. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, że ten stan rzeczy stanowił naruszenie ich prawa do poszanowania mienia, chronionego w art. 1 protokołu nr 1 do Konwencji o prawach człowieka.

Trybunał zgodził się ze skarżącymi i potwierdził naruszenie ich prawa do poszanowania mienia z art. 1 protokołu nr 1 do Konwencji.

Trybunał wskazał, iż zgodnie z art. 1 protokołu nr 1 do Konwencji pozbawienie osoby własności może nastąpić jedynie w interesie publicznym. Jakkolwiek przy ocenie, co leży w "interesie publicznym", krajowe organy władzy dysponują szerokim marginesem uznania, to interes taki musi autentycznie realizować cele i potrzeby publiczne - co słusznie zostało poddane w wątpliwość w omawianej sprawie.

Wywłaszczenie nieruchomości skarżących było elementem gminnego planu realizującego "poprawę estetyki miasta". Plan ten nie miał zatem na celu rozwiązania żadnego poważnego problemu mieszkańców gminy, takiego chociażby jak problemy mieszkaniowe obywateli. Co więcej, nic nie wskazuje na to, by dom skarżących był niezamieszkany lub w złym stanie technicznym, i jako taki negatywnie wpływał na "estetykę miasta". Dalej, w sprawie budowy bloku mieszkalnego i planu "poprawy estetyki miasta" nie przeprowadzono żadnych konsultacji społecznych, w żadnej mierze nie konsultowano także tego planu z samymi skarżącymi, którzy zostali postawieni przed faktem dokonanym. Władze lokalne nie wykazały w rzeczywistości istnienia żadnego interesu publicznego, który uzasadniałby wywłaszczenie nieruchomości skarżących: nie twierdzono nawet, by w gminie tej istniał problem mieszkaniowy, do rozwiązania którego przyczyni się wywłaszczenie skarżących i budowa bloku mieszkalnego. Argumentem koronnym Trybunału stała się jednak dystrybucja wybudowanych mieszkań: okazało się, iż nawet przewidziane w umowie inwestycyjnej 5% lokali nie zostało przekazanych do zasobu mieszkaniowego gminy, lecz wszystkie pozostały do dyspozycji dewelopera.

Te okoliczności przesądziły o tym, iż Trybunał stwierdził, że wywłaszczenie nieruchomości skarżących nie nastąpiło w autentycznym interesie publicznym, tylko de facto dla realizacji gospodarczych interesów prywatnego dewelopera realizującego sporną inwestycję. Tym samym inwestycja ta była sprzeczna z dopuszczalnymi przesłankami wywłaszczenia mienia osoby prywatnej z art. 1 protokołu nr 1. Miało zatem miejsce naruszenie tego artykułu.

Volchkova i Mironov przeciwko Rosji - wyrok ETPC z dnia 28 marca 2017 r., połączone skargi nr 45668/05 i 2292/06.

 

LEX Navigator Prawo Budowlane
Artykuł pochodzi z programu LEX Navigator Prawo Budowlane
Już dziś wypróbuj funkcjonalności programu. Analizy, komentarze, akty prawne z interpretacjami