Joanna Smarż w opublikowanym w programie Serwis Budowlany komentarzu omówiła przesłanki odpowiedzialności zawodowej osób wykonujących samodzielne funkcje techniczne w budownictwie, kary przewidziane w prawie, jak i tryb postępowania i możliwość odwołania.


1. Warunki ogólne dotyczące wykształcenia

Podstawowym warunkiem weryfikowanym w ramach postępowania o nadanie uprawnień budowlanych jest posiadanie odpowiedniego wykształcenia. Poziom wykształcenia określony został w przepisach ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2013, poz. 1409 z późn. zm.) - dalej pr. bud., a uszczegółowione powyższego następuje każdorazowo w przepisach rozporządzenia w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, jako akcie wykonawczym do ww. ustawy. Obecnie obowiązują przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 11 września 2014 r. w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie - dalej r.s.f.t.b.

Przepisy ustawy z dnia 9 maja 2014 r. o ułatwieniu dostępu do wykonywania niektórych zawodów regulowanych - tzw. "ustawa deregulacyjna", dokonała istotnych zmian w zakresie wykształcenia wymaganego do uzyskania uprawnień budowlanych, w porównaniu do dotychczasowych rozwiązań prawnych. Według dotychczasowych przepisów, o uprawnienia budowlane mogły ubiegać się wyłącznie osoby legitymujące się wykształceniem wyższym zawodowym (studia I stopnia - tytuł inżynier) oraz z wykształceniem wyższym magisterskim (studia II stopnia - tytuł magister inżynier).

Powyższe wynikało ze zmiany dokonanej przepisami ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Wobec powyższego, dotychczas z możliwości uzyskania uprawnień budowlanych wykluczone zostały osoby z wykształceniem średnim technicznym (tytuł technika) oraz zawodowym (dyplom mistrza), natomiast absolwenci studiów I stopnia utracili możliwość uzyskania uprawnień bez ograniczeń.

Obecnie w wyniku zmian wprowadzonych przepisami ustawy "deregulacyjnej" przywrócono możliwość uzyskania uprawnień budowlanych bez ograniczeń osobom w wykształceniem inżynierskim, aczkolwiek wyłącznie w zakresie wykonawstwa. Z kolei, osobom ze średnim wykształceniem technicznym przywrócono możliwość uzyskania uprawnień do kierowania robotami budowlanymi w ograniczonym zakresie. Jednocześnie przewidziano możliwość uzyskania uprawnień budowanych przez mistrzów w odpowiednim zawodzie związanym z budownictwem.

2. Warunki szczególne dotyczące wymaganego wykształcenia

2.1. Dotychczasowe zasady kwalifikacji wykształcenia

Wykaz kierunków studiów wyższych odpowiednich i pokrewnych dla poszczególnych specjalnościach oraz wykaz zawodów związanych z budownictwem określał dotychczas każdorazowo załącznik nr 1 do rozporządzenia w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie.

Załącznik ten zawierał taksatywne wyliczenie kierunków wykształcenia odpowiedniego i pokrewnego, co oznaczało zakaz interpretacji rozszerzającej. Obligowało to organ nadający uprawnienia budowlane do weryfikacji wykształcenia wyłącznie w oparciu o wskazany załącznik do rozporządzenia i nieuznawanie wykształcenia, którego kierunek nie figurował w tym załączniku. Z drugiej zaś strony sam fakt ujęcia wykształcenia w załączniku do rozporządzenia stanowiącego wykaz wykształcenia odpowiedniego i pokrewnego dla poszczególnych specjalności uprawnień budowlanych, uniemożliwiał zastosowanie indywidualnej kwalifikacji tego wykształcenia, aby uzyskać uprawnienia budowlane w innej specjalności niż przewidywały to przepisy rozporządzenia.

Wyjątek stanowił przepis dopuszczający, aby wykształcenie uzyskane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, którego kierunek lub zawód techniczny był określony w sposób odbiegający od przyjętego w rozporządzeniu, podlegał indywidualnemu rozpatrzeniu i zakwalifikowaniu przez właściwą komisję kwalifikacyjną, na podstawie programu kształcenia, jako wykształcenie odpowiednie lub pokrewne dla danej specjalności.

Jednak i w tym przypadku musiało to być wykształcenie ściśle związane z budownictwem w określonej specjalności. Przepis powyższy nie dawał bowiem podstaw do dokonywania dowolnej, czy nieograniczonej oceny wykształcenia osób ubiegających się o nadanie uprawnień budowlanych. Dawał on podstawę do uznania wykształcenia za odpowiednie tylko wówczas, gdy program studiów bądź nauki obejmował wszystkie przedmioty zawodowe wymagane dla właściwej specjalności wykazanej w rozporządzeniu.

2.2. Nowe zasady kwalifikacji wykształcenia

W obowiązującym stanie prawnym określonym w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie ustawodawca przyjął zupełnie inne zasady określenia wykształcenia niezbędnego do uzyskania uprawnień budowlanych. Związane to jest m.in. z autonomią uczelni wyższych, która została dodatkowo wzmocniona i poszerzona przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym - dalej p.s.w. Przepisy przywołanej ustawy przewidują możliwość tworzenia przez uczelnie różnych kierunków studiów, o różnych nazwach.

W konsekwencji powyższego, w przepisach rozporządzenia w sprawie samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie, niemożliwe jest określenie konkretnego kierunku studiów lub zawodu technicznego, jak funkcjonowało to dotychczas. Dlatego też obecnie pozostawiona została znaczna swoboda organom orzekającym o dopuszczaniu do egzaminu na uprawnienia budowlane, czyli okręgowym komisjom kwalifikacyjnym okręgowych izb inżynierów budownictwa, które będą musiały każdorazowo dokonywać indywidualnej oceny wykształcenia kandydata pod kątem właściwości ukończonego kierunku studiów lub tytułu zawodowego technika i mistrza.

2.3. Kwalifikacja wykształcenia wyższego i zawodowego

Weryfikacja powyższa, w przypadku studiów wyższych, odbywać się będzie poprzez stwierdzenie zgodności ukończonego kierunku studiów z kierunkiem studiów odpowiednim lub pokrewnym dla specjalności uprawnień budowlanych określonym w wykazie stanowiącym załącznik nr 2 do rozporządzenia, na podstawie dyplomu ukończenia studiów i suplementu do dyplomu albo wypisu z przebiegu studiów potwierdzonego przez kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni (§ 5 ust. 2 r.s.f.t.b.).

Z kolei kwalifikacja i weryfikacja wykształcenia w zakresie zawodów związanych z budownictwem dla danej specjalności uprawnień budowlanych dokonuje izba przez stwierdzenie zgodności uzyskanego tytułu zawodowego technika lub mistrza albo dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika z wykazem zawodów związanych z budownictwem określonym w zał. nr 3 do rozporządzenia (§ 5 ust. 3r.s.f.t.b.).
Kwalifikacja wykształcenia uzyskanego za granicą

Przepisy rozporządzenia upoważniają do kwalifikacji wykształcenia uzyskanego za granicą i uznanego w Rzeczypospolitej Polskiej, którego kierunek jest określany w sposób odbiegający od przyjętego w rozporządzeniu. Kierunek taki podlega indywidualnemu rozpatrzeniu i zakwalifikowaniu przez właściwą komisję kwalifikacyjną, na podstawie programu kształcenia, jako wykształcenie odpowiednie lub pokrewne dla danej specjalności (§ 5 ust. 6r.s.f.t.b.).

Komentarz pt. Wykształcenie wymagane do uzyskania uprawnień budowlanych pochodzi z programu Serwis Budowlany>>>