Wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny w szkołach określa natomiast rozporządzenie z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (t.jedn. Dz. U. 2020 r. poz. 1604). Wymogi określone w powyższych przepisach dotyczą wszystkich szkół, zarówno tych wybudowanych do lat 90-tych XX w., jak i wznoszonych obecnie. Szkoły, które nie spełniają obecnych warunków technicznych powinny zostać zmodernizowane w kierunku wyznaczonym przez w/w akty.

Warunki techniczne przyłączenia mediów według nowych przepisów>>

 

Wymogi budowalne budynku szkolnego

Budynek szkolny powinien być zaprojektowany i wykonany z takich materiałów i wyrobów oraz w taki sposób, aby nie stanowił zagrożenia dla higieny i zdrowia użytkowników, w szczególności w wyniku obecności szkodliwych pyłów lub gazów w powietrzu, występowania wilgoci w elementach budowlanych lub na ich powierzchniach, przedostawania się gryzoni do wnętrza, ograniczenia nasłonecznienia i oświetlenia naturalnego. Budynek szkolny, jego układ funkcjonalny i przestrzenny, ustrój konstrukcyjny oraz rozwiązania techniczne i materiałowe elementów budowlanych powinny być zaprojektowane i wykonane w sposób odpowiadający wymaganiom wynikającym z jego usytuowania i przeznaczenia. Budynek powinien być zaopatrzony co najmniej w wodę do spożycia przez ludzi oraz do celów przeciwpożarowych. W braku sieci wodociągowej, w placówce musi być zapewnione inne źródło wody o charakterystyce wody pitnej. Jeśli niektóre pomieszczenia wyposażone są w natryski lub umywalki, powinny mieć indywidualną lub centralną instalację ciepłej wody.

 

Drzwi wejściowe do budynku i ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych oraz do klas powinny mieć w świetle ościeżnicy co najmniej: szerokość 0,9 m i wysokość 2 m. W przypadku zastosowania drzwi zewnętrznych dwuskrzydłowych szerokość skrzydła głównego nie może być mniejsza niż 0,9 m. W wejściach do ogólnodostępnych pomieszczeń użytkowych mogą być zastosowane drzwi obrotowe lub wahadłowe, pod warunkiem usytuowania przy nich drzwi rozwieranych lub rozsuwanych, przystosowanych do ruchu osób niepełnosprawnych.

 

W drzwiach wysokość progów nie może przekraczać 20 mm. Wejścia z zewnątrz należy chronić przed nadmiernym dopływem chłodnego powietrza przez zastosowanie przedsionka, kurtyny powietrznej lub innych rozwiązań nieutrudniających ruchu. Wymagania te nie dotyczą dodatkowych wejść nieprzewidzianych do stałego użytkowania. Wejście do budynku powinno mieć elektryczne oświetlenie zewnętrzne. Położenie drzwi wejściowych do budynku szkoły oraz kształt i wymiary pomieszczeń wejściowych powinny umożliwiać dogodne warunki ruchu, w tym również osobom niepełnosprawnym. Budynek szkoły o co najmniej 3 kondygnacjach (gdy różnica poziomów posadzek pomiędzy pierwszą i najwyższą kondygnacją nadziemną przekracza 9,5 m) powinien być wyposażony w dźwigi osobowe, tak by osoby niepełnosprawne miały zapewniony dojazd z poziomu terenu i dostęp na wszystkie kondygnacje użytkowe, co wiąże się z kolei z wyposażeniem budynku w pochylnię wjazdową. Kabina dźwigu osobowego dostępna dla osób niepełnosprawnych powinna mieć szerokość co najmniej 1,1 m i długość 1,4 m, poręcze na wysokości 0,9 m oraz tablicę przyzywową na wysokości od 0,8 m do 1,2 m w odległości nie mniejszej niż 0,5 m od naroża kabiny z dodatkowym oznakowaniem dla osób niewidomych i informacją głosową. Różnica poziomów podłogi kabiny dźwigu, zatrzymującego się na kondygnacji użytkowej, i posadzki tej kondygnacji przy wyjściu z dźwigu nie powinna być większa niż 0,02 m. Należy dodać, że w przypadku wbudowywania lub przybudowywania szybu dźwigowego do istniejącego budynku dopuszcza się usytuowanie drzwi przystankowych na poziomie spocznika międzypiętrowego, jeżeli zostanie zapewniony dostęp do kondygnacji użytkowej osobom niepełnosprawnym.

 

Schody w budynku powinny być wyposażone w balustrady z poręczami zabezpieczonymi przed zsuwaniem się po nich. Należy zabezpieczyć schody przed możliwością ślizgania się po nich. Z kolei otwarta przestrzeń biegów między kondygnacjami schodów powinna być zabezpieczona np. siatką. Z kolei, pochylnie przeznaczone dla osób niepełnosprawnych powinny mieć szerokość płaszczyzny ruchu 1,2 m, krawężniki o wysokości co najmniej 0,07 m i obustronne poręcze, przy czym odstęp między nimi powinien mieścić się w granicach od 1 m do 1,1 m. Długość poziomej płaszczyzny ruchu na początku i na końcu pochylni powinna wynosić co najmniej 1,5 m. Ponadto krawędzie stopni schodów powinny wyróżniać się kolorem kontrastującym z kolorem posadzki.

Budynek szkolny powinien być wyposażony w instalacje grzewcze (urządzenia) do ogrzewania pomieszczeń w okresie obniżonych temperatur, umożliwiające utrzymanie temperatury powietrza wewnętrznego odpowiedniej do ich przeznaczenia (20 st. C) oraz odpowiednią wentylację nawiewno – wywiewną. Grzejniki oraz inne urządzenia odbierające ciepło z instalacji ogrzewczej powinny być ponadto zaopatrzone w regulatory dopływu ciepła. Jeśli szkoła samodzielnie przygotowuje posiłki dla uczniów, kuchnia powinna być zaopatrywana w gaz z sieci gazowej, baterii butli lub zbiorników stałych gazu płynnego.

 

Odpowiednio do potrzeb wynikających z przeznaczenia, budynek powinien być wyposażony w wewnętrzną instalację elektryczną oraz w instalację chroniącą od wyładowań atmosferycznych. Pomieszczenia szkolne muszą mieć zapewnione oświetlenie dzienne, dostosowane do ich przeznaczenia, kształtu i wielkości. Dopuszcza się oświetlenie pomieszczenia wyłącznie światłem sztucznym, jeżeli jest to uzasadnione celowością funkcjonalną, np. pracowni – ciemni fotograficznej. Oświetlanie pomieszczeń wyłącznie światłem sztucznym, nawet jeśli dotyczy to tylko kliku pracowni wymaga zawiadomienia inspektora sanitarnego, który wydaje zgodę na takie rozwiązanie w porozumieniu z właściwym okręgowym inspektorem pracy. Pomieszczenia szkolne, z wyjątkiem pracowni chemicznej, fizycznej i plastycznej, powinny mieć zapewniony czas nasłonecznienia co najmniej 3 godziny w dniach równonocy (21 marca i 21 września) w godzinach 8.00-16.00. Światło sztuczne w budynku powinno odpowiadać potrzebom użytkowym i spełniać wymagania Polskiej Normy dotyczącej oświetlenia wnętrz światłem elektrycznym i zapewniać odpowiednie warunki użytkowania całej jego powierzchni. Oświetlenie światłem sztucznym połączonych ze sobą pomieszczeń (klas) przeznaczonych na pobyt ludzi oraz do ruchu ogólnego (komunikacji) nie powinno wykazywać różnic natężenia, wywołujących olśnienie przy przejściu między tymi pomieszczeniami.

 

Teren wokół szkoły

Przepisy wprowadzają wymóg zabezpieczenia terenu szkoły przed dostępem osób niepowołanych przez wzniesienie ogrodzenia. Ogrodzenie terenu szkoły nie może stwarzać zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i zwierząt. Bramy i furtki w ogrodzeniu muszą otwierać się do wewnątrz działki, a ich progi nie powinny utrudniać wjazdu osób niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich. Szerokość bramy powinna wynosić w świetle co najmniej 2,4 m, a w przypadku zastosowania furtki - nie mniej 0,9 m (na drodze pożarowej szerokości te regulują przepisy odrębne dotyczące ochrony przeciwpożarowej). Na działkach budowlanych, przeznaczonych pod budynki oświaty co najmniej 25% powierzchni działki należy urządzić jako powierzchnię terenu biologicznie czynnego (pokrytego zielenią). Znaczną część powierzchni działki powinno stanowić boisko, odpowiednio przygotowane do prowadzenia zajęć sportowych.

 

Na terenie szkoły i placówki edukacyjnej musi być zapewnione właściwe oświetlenie, równa nawierzchnia dróg, przejść i boisk oraz instalacja do odprowadzania ścieków i wody deszczowej. Otwory kanalizacyjne, studzienki i inne zagłębienia na terenie szkoły muszą być trwale zabezpieczone np. przez zakrycie pokrywami. Szlaki komunikacyjne wychodzące poza teren szkoły i placówki powinny być w miarę możliwości kierowane na ulicę o najmniejszym natężeniu ruchu oraz zabezpieczone w sposób uniemożliwiający bezpośrednie wyjście na jezdnię. Obowiązkiem użytkownika szkoły lub placówki edukacyjnej jest dbałość o bezpieczeństwo korzystania ze szlaków komunikacyjnych w okresie zimowym. Przejścia należy oczyszczać ze śniegu i lodu oraz posypywać w razie potrzeby piaskiem.

 

Warunki techniczne pomieszczeń szkolnych

Należy zwrócić uwagę na różnice w zakresie warunków technicznych pomieszczeń do nauki i pomieszczeń higienicznosanitarnych. Pomieszczenia do nauki, w których nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, i w których przebywa więcej niż 4 osoby jednocześnie powinny mieć minimalną wysokość 3 metry. Dopuszcza się obniżenie wysokości pomieszczenia do 2,5 m w przypadku zastosowania wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej lub klimatyzacji. Zmiana wymaga również zgody państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

 

Poziom podłogi pomieszczeń powinien znajdować się co najmniej 0,3 m powyżej terenu urządzonego przy budynku. Pomieszczenia ogólnodostępne ze zróżnicowanym poziomem podłóg powinny być przystosowane do ruchu osób niepełnosprawnych. Drzwi do pomieszczeń oraz do pomieszczenia kuchennego powinny mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy. Drzwi wewnętrzne, z wyjątkiem drzwi do pomieszczeń technicznych i gospodarczych, powinny mieć co najmniej szerokość 0,9 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy. W tym przypadku nie należy stosować progów.

 

Miejsca pracy oraz pomieszczenia o ograniczonym dostępie uczniów powinny być odpowiednio oznakowane i zabezpieczone przed swobodnym do nich dostępem. Na każdym etapie korzystania z pomieszczenia w którym mają być prowadzone zajęcia wymagane jest zapewnienie bezpieczeństwa korzystania z niego. Jeżeli stan znajdującego się w pomieszczeniu wyposażenia stworzy zagrożenie dla bezpieczeństwa przebywających w nim osób, prowadzący je powinien je przerwać i wyprowadzić z zagrożonych miejsc osoby powierzone opiece szkoły lub placówki.

 

Pomieszczenia szkoły i placówki, w szczególności pokój nauczycielski, laboratoria, pracownie, warsztaty szkolne, pokój nauczycieli wychowania fizycznego, kierownika internatu (bursy) oraz kuchnię, muszą być wyposażone w apteczki zaopatrzone w środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy i instrukcje o zasadach udzielania tej pomocy. Wymogi techniczne dotyczące pomieszczeń higienicznosanitarnych regulują dodatkowo przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy . Do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych zalicza się łaźnie, natryski, łazienki, ustępy, umywalnie, szatnie, przebieralnie, a także przechowalnie sprzętu do utrzymania czystości. Powinny mieć zaopatrzone w wentylację. Ich wysokość powinna wynosić w świetle co najmniej 2,5 m. Ściany pomieszczenia higieniczno- sanitarnego powinny mieć do wysokości co najmniej 2 m powierzchnie zmywalne i odporne na działanie wilgoci. Posadzki powinny być zmywalne, nienasiąkliwe i antypoślizgowe. Drzwi do umywalni i wc powinny otwierać się na zewnątrz pomieszczenia, mieć co najmniej szerokość 0,8 m i wysokość 2 m w świetle ościeżnicy, a w dolnej części - otwory o sumarycznym przekroju nie mniejszym niż 0,02 m2 dla dopływu powietrza. Dopuszczalne jest urządzenie w budynku szkolnym toalet ogólnodostępnych. Należy wówczas stosować:

  1. przedsionki, oddzielone ścianami pełnymi na całą wysokość pomieszczenia, w których mogą być instalowane tylko umywalki,
  2. drzwi o szerokości co najmniej 0,9 m,
  3. drzwi wewnętrzne i drzwi do kabin ustępowych, otwierane na zewnątrz,
  4. przegrody dzielące ustęp damski od męskiego, wykonane jako ściany pełne na całą wysokość pomieszczenia,
  5. miski ustępowe umieszczone w oddzielnych kabinach o szerokości co najmniej 1 m i długości 1,10 m, ze ściankami i drzwiami o wysokości co najmniej 2 m z prześwitem nad podłogą 0,15 m;
  6. wpusty kanalizacyjne podłogowe z syfonem oraz armaturę czerpalną ze złączką do węża w pomieszczeniach z pisuarem lub mających więcej niż 4 kabiny ustępowe,
  7. wentylację grawitacyjną lub mechaniczną - w ustępach z oknem i jedną kabiną, a w innych - mechaniczną o działaniu ciągłym lub włączaną automatycznie.

W ustępach ogólnodostępnych powinna przypadać co najmniej jedna umywalka na 20 osób, co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar na 30 uczniów oraz jedna miska ustępowa na 20 uczennic. Ustępy ogólnodostępne powinny mieć wejścia z dróg komunikacji ogólnej. W budynku, na kondygnacjach dostępnych dla osób niepełnosprawnych, co najmniej jedno z ogólnodostępnych pomieszczeń higieniczno- sanitarnych powinno być przystosowane dla tych osób przez:

  1. zapewnienie przestrzeni manewrowej o wymiarach co najmniej 1,5x1,5 m,
  2. stosowanie w tych pomieszczeniach i na trasie dojazdu do nich drzwi bez progów,
  3. zainstalowanie odpowiednio przystosowanej, co najmniej jednej miski ustępowej i umywalki,
  4. zainstalowanie uchwytów ułatwiających korzystanie z urządzeń higienicznosanitarnych.

Dopuszcza się również stosowanie pojedynczego ustępu dla osób niepełnosprawnych bez przedsionka oddzielającego od komunikacji ogólnej.

 

Podstawa prawna:

  • Rozporządzenie z dn. 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2003 r. poz. 1650)
  • Rozporządzenie z dn. 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (t.jedn. Dz. U. 2019 r. poz. 1065)
  • Rozporządzenie z dn. 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (t.jedn. Dz. U. 2020 r. poz. 1604)