Atrakcyjność zamówień publicznych dla przedsiębiorców w dużej mierze zależy od poziomu oferowanego im wynagrodzenia oraz samego sposobu rozliczeń na linii zamawiający-wykonawca. Decyzję w tym zakresie podejmuje zamawiający, który ma szerokie pole manewru. Przy czym zawsze jego decyzja musi pozostawać w zgodzie w przepisami prawa zamówień publicznych oraz kodeksu cywilnego. Dlatego najczęściej do wyboru pozostaje tak naprawdę jedno z dwóch rozwiązań: wynagrodzenie ryczałtowe lub kosztorysowe. O czym należy pamiętać podejmując decyzję w kwestii modelu wynagrodzenia wykonawcy publicznego kontraktu?

Czytaj też: UZP: Wykonawca może przelać środki podwykonawcy, nie musi mieć zgody zamawiającego

Sposób obliczania ceny trzeba wskazać w SWZ

Zgodnie z art. 134 ust. 1 pkt 17 prawa zamówień publicznych w specyfikacji warunków zamówienia (SWZ) należy określić sposób obliczania ceny. Specyfikacja zawsze powinna zostać napisana w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości. Oczywiście dotyczy to również kwestii ceny – każdy zainteresowany złożeniem oferty powinien od razu po lekturze SWZ wiedzieć, w jaki sposób zamawiający ma zamiar rozliczyć się z wykonawcą. W tym także w jaki sposób ma zostać skalkulowana cena.

Ustawodawca w prawie zamówień publicznych nie pozostawił jakiś bliższych wskazówek dotyczących sposobu obliczania ceny, pozostawiając w tym zakresie właściwie wolną rękę zamawiającemu, będącemu gospodarzem postępowania w sprawie zamówienia publicznego. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 8 ust. 1 P.z.p. do czynności podejmowanych przez zamawiającego, wykonawców oraz uczestników konkursu w postępowaniu o udzielenie zamówienia i konkursie oraz do umów w sprawach zamówień publicznych stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli Prawo zamówień publicznych nie stanowi inaczej. Oznacza to, że w zamówieniach publicznych cena może zostać określona na dwa podstawowe sposoby: kosztorysowo lub ryczałtowo.

 


Ryczałt czy kosztorys – jak ustalić wynagrodzenie wykonawcy?

Zarówno wynagrodzenie ryczałtowe, jak i kosztorysowe może zostać zastosowane w każdym rodzaju postępowania dotyczącym zamówienia publicznego. Ważne tu jest, aby zamawiający przestrzegał odpowiednich przepisów k.c.  dotyczących tych sposobów ustalania wynagrodzenia. W przypadku wynagrodzenia kosztorysowego są nimi przede wszystkim art. 629-631 k.c. Natomiast ryczałt został unormowany zwłaszcza w art. 632 k.c.

Zgodnie z art. 629 k.c. istotą rozliczenia kosztorysowego jest kalkulacja wynagrodzenia wykonawcy na podstawie zestawienia planowanych prac i przewidywanych kosztów. Kosztorys musi zostać sporządzony przez potencjalnego wykonawcę na etapie składania oferty oraz do niej dołączony. Na jego podstawie zamawiający dokona wyboru najlepszej oferty. Siłą rzeczy jednak kosztorys ma charakter orientacyjny. Ostateczna wysokość wynagrodzenia wykonawcy w tym modelu rozliczeń zależy od dokładnego zakresu wykonanych prac. Inaczej dzieje się w przypadku ryczałtu.

Cena ryczałtowa zaproponowana przez składającego ofertę ma charakter niezmienny i z góry ustalony za realizację zamówienia objętego ofertą. Zgodnie z art. 632 par. 1 k.c. nawet, jeżeli w czasie zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac wykonawca nie ma prawa domagać się podwyższenia wynagrodzenia. Jedynym wyjątkiem jest zmiana stosunków, jaka nastąpiła w trakcie realizacji kontraktu. Kodeks cywilny stanowi, że jeżeli wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć, wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę (art. 632 par. 2).

Decyzja brzemienna w skutkach

Decyzja dotycząca przyjętego sposobu wynagradzania wykonawcy zamówienia publicznego ma daleko idące konsekwencje. Nie może ona ulec zmianie ani w toku postępowania, ani przy zawieraniu umowy z wyłonionym wykonawcą – tym samym zamawiający powinien naprawdę dobrze przemyśleć wszystkie „za” i „przeciw” związane z ryczałtem i kosztorysem. Poza tym model wynagrodzenia często poważnie wpływa na decyzję przedsiębiorców o wzięciu udziału w postępowaniu w sprawie zamówienia publicznego. Jeżeli nie jest on optymalny dla danego rodzaju postępowania, zamawiający powinien spodziewać się nikłego zainteresowania wśród potencjalnych wykonawców.